दिनको सुरुवात एक गिलास पानीबाट गरौं

डा. ऋषिकुमार काफ्ले कार्यकारी निर्देशक एवं वरिष्ठ मृगौला रोग विशेषज्ञ

राष्ट्रिय मृगौला उपचार केन्द्र
स्वस्थ्य देखिए पनि मृगौला बिग्रिन सक्छ
नेपालमा मृगौला रोगको अवस्था कस्तो छ ?
नेपालमा विगतको तुलनामा मृगौला रोगको प्रकोप बढ्दै गइरहेको छ । यो रोग लागेका बिरामीको उपचारमा पहुँच बढेसँगै यो रोगका पीडित पनि बढ्दै गइरहेका छन् । रोगको कारण, असर, उपचार विधि र सावधानी अपनाउने सम्बन्धमा आममानिसमा जानकारी बढेको छ । तर, मृगौला रोगबाट कसरी टाढा रहने भन्नेबारेमा भने मानिसमा चेतना अझै आइसकेको छैन ।

मानिसले आफ्नो जीवनशैली तथा खानपिनमा खासै सुधार गरेका छैनन् । सहरी क्षेत्रका मानिसको निष्कृय जीवनशैलीका कारण रोगीको संख्या बढिरहेको छ ।

कस्तो अवस्थालाई मृगौला बिग्रेको मानिन्छ ?
मृगौलाले काम गर्न छोड्यो भने रगत फिल्टर गर्न सक्दैन । रगतमा क्रिएटिनिनको मात्रा बढ्छ । १.५ सेरम क्रिएटिनिन हुनुपर्नेमा सेरम क्रियटिनिन १.४ भयो भने १ मात्रा बढेको मानिन्छ । परीक्षण गर्दा यो मात्रा सही हो भने त्यो मृगौला आधा बिग्रिएको हुन्छ ।

त्यस्तो अवस्थामा मृगौला स्थायी रूपमा बिग्रिएको हो वा अस्थायी हो भनेर हेर्नुपर्छ । अस्थायी भनेको ज्वरो आएको वा अन्य औषधि सेवन गरेका कारणले मृगौलामा केही समस्या देखिएको अवस्था हो ।

यस्तो समस्या ज्वरो वा के कारणले औषधि खानुपरेको हो, त्यो सेवन गर्न छाडेपछि मृगौलाको समस्या पनि ठीक हुन्छ । त्यो पनि समयमा ध्यान दिएको खण्डमा मात्र ।
नत्र भने ३ महिनासम्म बेवास्ता गरेमा उपचार गरे पनि ठीक हुने सम्भावना कम हुन्छ । स्थायी भनेको मृगौला वास्तवमै काम गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेको हो ।
नेपालका यो रोग बढ्नुको कारण के हो ?
मृगौला रोग शरीरमा नै लाग्ने भए पनि बाहिरी तवरबाट रोगको लक्षण नदेखिने भएकाले अधिकांश व्याक्तिहरु स्वास्थ्य परीक्षण गराउन जाँदैनन् । जब लक्षण देखिन्छ, तबमात्रै जचाँउछन् ।
समयमा नजचाँउदा रोग उपचारमा ढिलो भइसकेको हुन्छ । यसमा व्यक्ति र रोग लागेका व्यक्ति छुट्याउन गाह्रो हुन्छ । सामान्य व्यक्तिहरुलाई समेत रोग लागिसकेको हुन सक्छ । त्यसैले स्वस्थ व्यक्तिले वर्षमा एकपटक अनिवार्य रूपमा स्वास्थ्य परीक्षण गराउनुपर्छ ।

कस्तो उमेर समूह र वर्गका नेपालीमा बढी मृगौलाको रोग देखिएको छ ?
सबैखाले नेपालीमा यो रोग देखिएको छ । यो रोगले धनी, गरिब, बच्चा, बूढापाका, गाउँ, सहर सबै क्षेत्रमा यो व्याप्त छ । सक्रिय जीवनशैली नअपनाउने सबै समूहका मानिसलाई यो रोग लाग्न सक्छ ।

उपचारका लागि मानिसको पहुँच कस्तो छ ? उपचार कत्तिको महँगो छ ?
हामीकहाँ मृगौला रोग विशेषज्ञको कमी छ । त्यसमाथि अधिकांश राजधानीमा रहने हुनाले उपचारमा प्रभाव परेको छ । क्रमशः सेवा विस्तार हुँदै हाल केही सुधारोन्मुख देखिएको छ । नेपालमा मृगौला बिग्रेपछि गर्ने उपचार महँगो छ । डायलसिस जीवनभरि गराउँदा धेरै खर्च हुन्छ ।
प्रत्यारोपण गर्न एकैपटक ५ देखि १० लाख रुपैयाँसम्म लाग्ने गर्छ । प्रत्यारोपणपछि पनि औषधि खाइरहनुपर्छ, जसका लागि महिनाको १०÷१२ हजार लाग्छ । महँगो भएका कारण अधिकांशा नेपालीले यो उपचार गराउन सक्दैनन् । मृगौलामा लागेको रोगको सुरुमा उपचार गराए कम खर्चमा हुने र कुनै अवस्थामा निको पनि हुने गरेको छ ।

मृगौला बचाउन कस्तो सावधानी अपनाउनुपर्छ ?
शरीर स्वस्थ राख्न गर्ने उपाय नै यसबाट बच्ने उत्तम तरिका हो । दिनको सुरुवात एक गिलास पानीबाट गर्नुहोस् । त्यसैगरी दिनमा कम्तीमा पनि दुई लिटर पानी अनिवार्य पिउनु जरुरी छ । यो रोगबाट बच्न धुम्रपान त्याग्नुपर्छ । जथाभावी औषधि खानु हुँदैन । विशेषगरी दुखाइ कम गर्ने औषधि खानु हुँदैन । जीवनशैली सक्रिय बनाउन दैनिक व्यायाम गर्नुपर्छ । वर्षमा एकपटक पिसाबमा प्रोटिन र रगतमा त्रिएटिनिन परीक्षण गरेर मृगौलाको अवस्था थाहा पाउन सकिन्छ ।
नेपालमा सस्तो र भरपर्दो उपचार कुनकुन अस्पतालबाट पाउन सकिन्छ ?
मृगौला फेल भएकाको उपचारका लागि हाल वीर अस्पताल, शिक्षण अस्पताल, किस्ट मेडिकल कलेज, नेपाल मेडिकल कलेज, पाटन अस्पताल, राष्ट्रिय मृगौला उपचार केन्द्रलगायत धेरै ठाउँमा यसको उपचार गरिन्छ । नेपालमा हाल आएर उपचार सरल र सस्तो पनि छ । तर, जब मृगौला बिग्रिन्छ तब धेरै नै महँगो पर्न जान्छ । औषधिहरु धेरै नै महँगा छन् ।

मृगौला रोगको उपचार कहाँ कहाँ उपलब्ध छ ?
राष्ट्रिय मृगौला उपचार केन्द्र देशको सबैभन्दा ठूलो डायलसिस सेवा प्रदान गर्ने नाफा नकमाई सेवा गर्ने गैरसरकारी संस्था हो ।

काठमाडौंको वनस्थलीमा रहेको राष्ट्रिय मृगौला उपचार केन्द्रमा ४८, ललितपुरको सुमेरु अस्पताल धापाखेलमा १२, तनहुँको दमौलीमा ५, चितवनको रत्ननगरमा ५ र विराटनगरस्थित रामलाल गोल्छा आँखा अस्पतालनजिकमा ५ गरी ७५ वटा मेसिनमार्फत डायलसिस सेवा उपलब्ध छ ।

थप सहयोग जुटेमा यो सेवा अन्य स्थानमा समेत विस्तार गर्ने योजना छ । देशका कुनाकाप्चासम्म यो सेवा पुर्याउने योजनामा सहयोगी हातको खोजीमा छौं ।

Write Comment Below:

Disclaimer: Please note, this is an online news portal, All of these images/videos found here from 3rd party video/image hosting sites such as YouTube.Com, Vimeo.Com, DailyMotion.Com, Blip.Tv, We do not host any videos and some photos. Please contact to appropriate video/image hosting site for any content removal.